Президент заңды қатаңдатты. Қаншалықты орындалады?

Өткен жылдың желтоқсан айының соңында Қазақстанда сексуалдық зорлық-зомбылыққа, әсіресе кәмелетке толмағандарға, есірткі бизнесіне, мас күйінде көлік жүргізуге және қоғамға қауіпті басқа да қылмыстарға қатысты жазаны күшейтетін жаңа заңдар күшіне енді.

Қазақстан Республикасының президенті Қасым-Жомарт Тоқаев «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне қылмыстық, қылмыстық іс жүргізу заңнамасын жетілдіру және жеке құқықтарын қорғауды күшейту мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңға қол қойды.

Міне, бұл - өзгертілген нормалардың бір бөлігі ғана. Кәмелетке толмағандарды зорлау, жыныстық зорлау және сыбайлас жемқорлық үшін кінәлілер 17 жылдан 20 жылға дейін бас бостандығынан айырылады. Дәл осы мерзім жасөспірімдерді порнографиялық материалдарды өндіруге тарту үшін қарастырылған. Егер осындай жыныстық сипаттағы зорлық-зомбылық әрекеттерінің салдарынан жас балалар зардап шегетін болса, онда қылмыстық жауапкершілік 20 жылдан өмір бойына дейін ұзартылыды.

Бұрын зардап шеккен балалар мен жасөспірімдерге қысым көрсету, алдау үшін жағдайлар жоқ емес-тін. Бұл мұндай қылмыстық істерді «тараптардың татуласуы» жағдайы болса тоқтататын. Ал қылмыс жасағандар заңнан жалтарған жағдайлар да болған.

Бүгінгі таңда Қазақстанда педофилия фактілері туралы хабарламағаны, жасырғаны немесе жалған жасағаны үшін жазаланады. Осы қылмыстары үшін кінәлілер 6 жылға дейін бас бостандығынан айырылуы мүмкін. Айта кету керек, бұдан ертерек, 2018 жылдың 1-қаңтарында Қазақстанда балаларға қатысты зорлық-зомбылықпен күресу мақсатында педофилдерді мәжбүрлі химиялық кастрациялау туралы заң енгізілді. Ал 2019 жылдың қыркүйегінде елде 11 сотталушы осы заңға сәйкес жазаланады.

Зорлау фактісінің дәрежесіне қарай бұл бағыт енді қайтадан ауыр қылмыстар санатына қосылды. Олар 5 жылдан 8 жылға дейін бас бостандығынан айырылады. 2000 жылдан кейін бұл қылмыстар орташа санатқа жатқызылып келген. Олар үшін тараптардың татуласуы туралы ереже бұдан бұрын қолданыста болатын. Осыдан кейін зорлаған қылмыскер бұл жағдайда да жазасыз қалмайды.

Есірткінің заңсыз айналымына кінәлі адамдар, атап айтқанда Интернет арқылы, 10-15 жылға дейін отырады.

Осы жылы автокөлік жүргізушілері мен кәсіпқой жүргізушілер жүргізуді әлдеқайда байсалды қабылдауы керек. Алғаш рет мас күйінде көлік жүргізгені үшін көлік жүргізу құқығынан 7 жылға айыру және 15 тәулікке қамау қарастырылған. Осы норманы бірнеше рет бұзған жағдайда жүргізуші көлік жүргізу құқығынан өмір бойы айырылады. Сонымен қатар, басқа азаматтарға зиян келтіретін жазатайым оқиға кезінде қылмыскер 3 жылға дейін, ал өліммен аяқталған жағдайда 10 жылға дейін бас бостандығынан айырылады.

«Бізді заңнаманы ізгілендіру, азаматтардың негізгі құқықтарын ұмытып кету арқылы алып кетті. Жыныстық зорлық-зомбылық, педофилия, есірткі трафигі, адам саудасы, әйелдерге қатысты тұрмыстық зорлық-зомбылық және адамға, әсіресе балаларға қатысты басқа да ауыр қылмыстар үшін жазаны шұғыл күшейту керек», - деді қыркүйек айында мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев.

Бұл ұсыныстардың сөз жүзінде қалмағаны және ұзақ уақытқа шегерілмегені маңызды. Осындай ауыр қылмыстарға қарсы күрестің заңнамалық негізі тез дайындалды.

Қазақстандықтар президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың ұстанымын толығымен қолдайды. Мұндай қатаң, бірақ тиімді шаралар кімге бағытталғанын бәріне түсінеді. Балалардың болашағы мен бүгіні, барлық азаматтардың денсаулығы - Қазақстанда ерекше назар аударылатын мәселе. Сонымен қатар, заңдардағы мұндай өзгерістер ешқандай қылмыскер жазадан құтыла алмайтынына кепіл бола алмақ.

Басып шығару