10 авг 12:31korilim:2 306 Madeniet

«Сөз түзелді, тыңдаушы, сен де түзел...»

«Абай ата, Қол ұшын бер,
Демеу бер.
Білесіз бе,
Біз туралы не деуде ел?..
Болмысымыз күннен-күнге жаңарып,
Күннен-күнге ескіруде теңеулер!..»

Жарасқан Әбдірашев

Бұл осыдан 40-50 жыл бұрын Жарасқан ағамыздың жазғаны.
Кешелі-бүгін де, туған күн қарсаңында Абай туралы неше түрлі алыпқашпа әңгімелер әлеуметтік желі беттерінде желіп жүр.
Сөз төркіні, Мұхтар Шаханов ағамыздың: «Егер бүгін қайта туса ұлы Абай, Ол да саған қалар еді ұнамай...» дегеніне саяды.
Яғни әлі күнге сөз түзелді деп сеніммен айта алмайтын сияқтымыз ба, қалай?
Себеп «Даудың басы Дайрабайдың көк сиыры» демекші, негізінен барлық әңгіменің барып тірелер жері «Балаларды оқытқан да жақсы, бірақ құлшылық қыларлық қана, түркі танырлық қана таза оқытса болады... Орысша оқу керек, хикмет те, мал да, өнер де, ғылым да – бәрі орыста тұр. Зарарынан қашық болуға, пайдасына ортақ болуға тілін, оқуын, ғылымын білмек керек. Оның үшін олар дүниенің тілін білді, мұндай болды. Сен оның тілін білсең, көкірек көзің ашылады. Әрбіреудің тілін, өнерін білген кісі сонымен бірдейлік дағуасына кіреді, аса арсыздана жалынбайды...
Орыстың ғылымы, өнері – дүниенің кілті, оны білгенге дүние арзанырақ түседі» деген Абай сөздеріне барып тірелеріне дау жоқ.
Осы тұрғыда оймақтай ой қоссақ, жалғыз бұл жолдар ғана емес, жалпы қазақ туралы айтылған әрбір жол мұқият тексеріліп, аса ыждағаттылықпен әлі де зерттелуі тиіс секілді. Мәселен, қай сөз нақты Абайдікі. Қай сөзді «қызыл қоғам» аузына салды. Болмаса қай сөзі қалай бұрмаланды. Олай деуімізге басты себеп қолжазбасы сақтаулы «Әбілхайырханның хатын» көзімізді бақырайтып қойып басқаша тәржімалап, басқаша тәпсірлеп отырған орыс идеологиясына деген одағай көзқарас. Өйткені біз идеология ғана емес, жалған тарихтың өзі қалай қолдан жасалатынын түсінетін ұрпақпыз. Көзіміз көрген. Мүмкін, сонда, сөз ғана емес көз де түзелер?!
Сосын келіп, Абайдың Лермонтовтан аударған:
Ішіп, терең бойлаймын
Өткен күннің уларын.
Және шын деп ойлаймын
Жұрттың жалған шуларын.
Тағы сене бастаймын
Күнде алдағыш қуларға.
Есім шығып қашпаймын,
Мен ішпеген у бар ма?, – деген мына бір жолдарын аударма демесеңіз,
бүгін жазып, әлеуметтік желіге өзі жүктеп отырғандай бір күй кешеміз.

Иә, айтарын ашып айтқан абайламай демекші, Абай туралы айтылатын әрбір сөзімізге абай болғанымыз жөн сияқты. Абай болыңыздар!
Абай күні құтты болсын!

Жарлы БАЙҒАНИН

Басып шығару